بدنه خودرو از انواع بسیار متنوعی تشکیل می‌شود که هرکدام آن‌ها به واسطه ویژگی و شرایطی که دارند، در خودروهای خاصی استفاده می‌شوند.
اما بدنه خودرو چیست و چه انواعی دارد؟ در این مقاله بدنه خودرو و نحوه ساخت آن را معرفی کرده‌ایم و انواع و اجزای مختلف آن را مورد لررسی قرار داده ایم. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر درباره بدنه یا اتاق خودرو هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم ادامه این مقاله از رایو را از دست ندهید.
بدنه خودرو چیست و چگونه ساخته می‌شود؟
بدنه خودرو یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین بخش‌های یک خودرو است. این قسمت از خودرو به عنوان هویت بصری خودرو شناخته می‌شود. به همین دلیل در طراحی و ظاهر خودرو از اهمیت خاصی برخوردار است. از طرفی بدنه باید از کیفیت بالایی نیز برخوردار باشد؛ چراکه قسمت بیرونی خودرو را نیز تشکیل می‌دهد و در معرض برخورد با موانع بیرونی قرار گرفته است. از گذشته تا به امروز طراحی بدنه اهمیت زیادی داشته و کارشناسان زیادی در این زمینه مشغول به فعالیت شده‌اند. با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی، طراحی بدنه نیز پیشرفت قابل‌توجهی کرد.
امروزه شرکت‌های بزرگ برای طراحی زیبا و کاربردی اتاق خودرو، تیمی از طراحان متخصص در زمینه 3D و آشنا با ساختار خودرو دارند. در واقع رقابت بزرگی بین شرکت‌های خودروسازی در طراحی بدنه وجود دارد که باعث می‌شود تا این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری عظیمی روی طراحی خود انجام دهند. اگر می‌خواهید بدانید اتاق خودرو چیست، باید به شما بگوییم اتاق خودرو همان بدنه آن است که معمولا از آلیاژهای فولادی ساخته می‌شود. این متریال به عنوان متداول‌ترین ماده ساخت بدنه خودرو شناخته می‌شود. اما شرکت‌های خودروسازی از مواد دیگری مانند پلاستیک فشرده نیز برای طراحی خودروهای خود استفاده می‌کنند.
طرز ساخت بدنه خودرو
همانطور که به آن اشاره کردیم، اتاق خودرو از مهم‌ترین قسمت‌های هر خودرو است. برای ساخت بدنه خودرو، ابتدا قطعات هر بدنه به وسیله قالب‌های مخصوص می‌سازند. سپس در خط تولید بدنه‌سازی، این قطعات مختلف را به هم متصل می‌کنند تا ساخت بدنه کامل شود. قالب‌های ساخت بدنه بر اساس اندازه‌ای که دارند به پنج دسته زیر تقسیم می‌شوند.
- قالب‌های G1
- قالب‌های ۲G
- قالب‌های ۳G
- قالب‌های ۴G
- قالب‌های ۵G
در این دسته‌بندی، قالب‌های G1 کوچک‌ترین، و قالب‌های G5 بزرگ‌ترین قالب‌های ساخت قطعات اتاق خودرو هستند. امروزه شرکت‌های خودروسازی سعی دارند تا با استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند سیستم‌های CAD/CAM و ربات‌های ساخت پیشرفته، کیفیت و سرعت تولید خود را بهبود دهند. کارخانه‌های خودروسازی ایرانی نیز سابقه طولانی در ساخت و مونتاژ بدنه دارند، اما در سالیان گذشته به دلیل وجود تحریم‌های اقتصادی، از رقبای خود عقب افتاده‌اند.
وظیفه بدنه خودرو چیست؟
بدنه به عنوان یکی از پراهمیت‌ترین قسمت‌های یک خودرو وظایف مهمی دارد. در ادامه بعضی از مهم‌ترین وظایف بدنه خودرو را بررسی خواهیم کرد.
مقاومت بالا و تحمل وزن خودرو
همانطور که به آن اشاره کردیم، بدنه به مانند ستونی برای نگهداری سقف خودرو عمل می‌کند. از طرفی سرنشینان و بارهای وارده به خودرو نیز می‌توانند اجزای داخلی خودرو را تحت فشار قرار دهند. به همین دلیل بدنه باید بتواند حجم وزن و بار وارده به خودرو را تحمل کند. از طرفی اتاق خودرو همواره در معرض تصادف قرار دارد، به همین دلیل باید از مقاومت خوبی در برابر تصادف نیز برخوردار باشد. البته میزان مقاومت بدنه به شدت به قیمت و کلاس آن خودرو بستگی دارد، اما بدنه تمام خودروها باید از حداقل مقاومت در برابر ضربه برخوردار باشند.
محافظت از سرنشینان در برابر عوامل طبیعی
در قسمت قبل به مقاومت خودرو در برابر ضربه‌ها و بارهای وارده بیرونی اشاره کردیم، اما یکی دیگر از ویژگی‌های مهم در بدنه، محافظت از سرنشینان در برابر عوامل طبیعی است. یعنی بدنه خودرو باید به گونه‌ای باشد تا از ورود باران، برف، گردوغبار و… به داخل خودرو جلوگیری کند. از طرفی متعلقاتی مانند برف پا‌ک‌کن و گرم‌کننده شیشه به راننده کمک خواهند کرد تا رانندگی راحت‌تری در این شرایط داشته باشد. بعضی طراحان خودرو به قدری به این ویژگی اهمیت می‌دهند که شما با رانندگی در هر شرایط جوی، اذیت نخواهید شد.
زیبایی ظاهری
اما ویژگی مهم دیگر در طراحی اتاق خودرو، زیبایی ظاهری آن است. همه ما احتمالا خودروی مورد علاقه‌ای در سر داریم. اگر دقت کنید تمام خودروهای محبوب در جهان بدنه زیبایی دارند. داشتن زیبایی ظاهری در کنار مقاومت و طراحی مهندسی‌شده بدنه، می‌تواند برگ برنده‌ای برای موفقیت هر خودرویی باشد. امروزه بدنه‌های خودرو در انواع مختلفی ساخته می‌شوند و هرکدام زیبایی، کاربرد و طرفداران خودشان را دارند. در ادامه انواع مختلف بدنه خودرو را بررسی خواهیم کرد.
انواع بدنه خودرو
بدنه خودرو در انواع مختلفی ساخته و روانه بازار می‌شود. بسیاری از این انواع مختلف را احتمالا در خیابان دیده‌اید. در این قسمت انواع بدنه را بر اساس کلاس، فرم، سایز و کارایی بررسی خواهیم کرد. اما قبل از این بررسی نگاهی به جنس بدنه داشته باشیم.
بدنه خودرو از چه جنسی ساخته می‌شود؟
برای ساخت بدنه خودرو از ورق‌های گالوانیزه استفاده می‌شود. ورق گالوانیزه یکی از آلیاژهای صنعت فولاد است که به دلیل وزن و مقاومتی که در برابر عوامل بیرونی دارد، به عنوان محبوب‌ترین متریال برای ساخت بدنه شناخته می‌شود. این محصول مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی دارد و قابلیت رنگ‌پذیری بالای آن به سازنده کمک خواهد کرد تا بتواند با استفاده از آن، بدنه‌ای صاف و یکدست را برای خودروی خود طراحی کند. این آلیاژ به واسطه ویژگی‌هایی که دارد محافظ خوبی برای قطعات برقی خودرو است.
صنعت فولاد ایران به عنوان یکی از صنایع بزرگ و نسبتا پیشرفته کشور به حساب می‌آید، به همین دلیل تامین ورق‌های گالوانیزه با کیفیت برای ساخت خودرو، کار پیچیده‌ای نیست. امروزه برای ساخت بدنه از ورق‌های با ضخامت ۰.۴ تا ۲ میلی‌متر استفاده می‌شود. برای ساخت بدنه از حلقه‌های گوناگونی استفاده می‌شود که در فهرست زیر معروف‌ترین آن‌ها را معرفی کرده‌ایم.
- حلقه فولادی
- حلقه آلومینیومی
- حلقه کروم
- حلقه پلاستیکی
برای ساخت انواع خودرو از ماده‌های اولیه نام برده شده در متن بالا استفاده می‌شود، اما در این قسمت انواع مختلف بدنه ماشین را نام می‌بریم.
بدنه سدان Sedan
این نوع بدنه معروف‌ترین و پرکاربردترین بدنه برای ساخت خودروهای شهری است. سدان به خودروهای سواری معمولی گفته می‌شود که دارای ۴ در هستند و صندوق عقب و سقف ثابت دارند. این نوع بدنه در زبان انگلیسی به عنوان بدنه Salon نیز شناخته می‌شود. خودروهای سدان دارای دو ردیف صندلی جلو و عقب هستند از طرفی این مدل اتاق خودرو معمولا سه ستون دارد، ستون A در قسمت جلوی راننده، ستون B در قسمت وسط خودرو و ستون C پشت سرنشینان عقب قرار دارد. خودروی سدان کلاس‌های متفاوتی دارد که در فهرست زیر به کلاس‌های مختلف آن اشاره کرده‌ایم.
- کلاس خانوادگی معمولی
- کلاس خانوادگی کوچک یا بزرگ
- کلاس خانوادگی لوکس
- کلاس خانوادگی نیمه لوکس
- کلاس شهری متوسط و بزرگ
- کلاس مجلل یا لوکس
از طرفی خودروهای سدان را می‌توان به سه دسته ناچبک، فست بک و لیفت بک نیز تقسیم کرد. مدل فست بک را می‌توان ترکیبی از سه مدل سدان، هاچبک و اسپرت دانست. مدل لیفت بک نیز در قسمت صندوق عقب دارای شیبی ملایم است. این مدل ترکیبی از مدل سدان و هاچبک است؛ یعنی به ظاهر صندوقی جدا دارد اما هنگام بازکردن صندوق می‌بینید که صندوق به شیشه عقب متصل است. خودروی ناچبک نیز مانند لیفت بک است با این تفاوت که صندوق آن تنها شیب ملایم دارد و از هر ساختاری از قسمت وسط خودرو کاملا جدا است.
بدنه کوپه Coupe
بدنه کوپه نیز یکی دیگر از طراحی‌های محبوب اتاق خودرو به خصوص برای قشر جوان است. این بدنه به واسطه شیشه عقب ملایمی که دارد، ساختار دینامیکی بهتری نسبت به خودروهای سدان دارد و از طرفی معمولا خودروهای پرقدرت و پرسرعتی نیز هستند. این خودرو در دو نوع دو در و چهار در ساخته می‌شود که نوع چهار در آن تعداد محدودتری دارد. از طرفی این خودروها می‌توانند یک یا دو ردیف صندلی داشته باشند، با این حال ردیف عقب صندلی خودروهای کوپه معمولا فضای محدودی برای نشستن دارند. البته انواعی از خودروهای کوپه نیز هستند که با ساختاری که دارند، فضای مناسبی را در اختیار سرنشینان خودرو قرار می‌دهند.
خودروهای کوپه از روی خودروهای سدان ساخته شده‌اند، یعنی شرکت‌های خودروسازی با تغییر بدنه خودروی سدان به بدنه‌های کوپه رسیده‌اند.
بدنه هاچبک Hatchback
خودروهای هاچبک یکی از محبوب‌ترین خودروها در فضای شهری هستند. در این خودروها صندوق عقب تقریبا حذف شده است و فضای صندوق عقب پشت صندلی سرنشینان عقب قرار گرفته است. این صندوق به صورت عمودی باز می‌شود و شیشه عقب خودرو به آن متصل است. این مدل بدنه نیز مانند خودروهای سدان از سه ستون A، B و C تشکیل شده‌اند. البته این نکته را نیز باید گفت که تنها صندوق خودروهای هاچبک به صورت عمودی باز نمی‌شود، بلکه خودروهای سدان، ناچبک و استیشن نیز چنین ویژگی دارند. خودروهای هاچبک ممکن است سه یا پنج در داشته باشند. درواقع این تعداد، همان تعداد دو یا چهار در خودروهای سدان است. با این تفاوت که در خودروی هاچبک یک در برای صندوق عقب نیز اضافه شده است. خودروی هاچبک نیز در کلاس‌های خانوادگی، شهری و اسپرت قرار می‌گیرد.
بدنه اسپرت
خودروهای اسپرت نیز یکی دیگر از خودروهای محبوب بین قشر جوان جامعه است. این خودروها دارای دو یا سه ستون هستند اما ویژگی مشترک همه آن‌ها، دو در بودن آن‌ها است. معمولا همواره سریع‌ترین و پرشتاب‌ترین خودروها در دنیا، از کلاس اسپرت هستند. به همین دلیل این خودروها معمولا نگاه‌های زیادی را به سمت خود جذب می‌کنند. این مدل خودروها معمولا طراحی بدنه خاص و داینامیکی دارند و با مفهومی هیجان‌انگیز ساخته می‌شوند. خودروهای اسپرت نیز خود در دسته‌بندی اسپرت، سوپر اسپرت و اسپرت شهری دسته‌بندی می‌شوند.
بدنه کروک
این خودروها به واسطه سقف باز شونده‌ای که دارند، محبوبیت زیادی نزد رانندگان خودرو دارند. این خودروها خود در دسته‌بندی کلاس‌های استاندارد بدنه خودرو قرار می‌گیرند. نام دیگر خودروهای کروک، رودستر است. این خودروها در دو نوع با سقف برزنتی یا فولادی ساخته می‌شوند. در نوع برزنتی سقف خودرو حالت پارچه‌ای مانند دارد که خطرهایی مانند پاره شدن سقف آن را تهدید می‌کند. سقف فولادی نیز معمولا به صورت دو تکه یا سه تکه باز می‌شود و در هنگام بسته بودن ظاهر یک خودروی اسپرت را به خود می‌گیرد. امروزه نوع دیگری از سقف‌های باز شونده بین خودروها رایج شده است که با نام سقف شیشه‌ای شناخته می‌شود. این سقف‌ها به صورت شیشه‌ای هستند و معمولا تمام سقف خودرو را تشکیل نمی‌دهند. با این حال با بازکردن این سقف نیز می‌توان فضایی تقریبا شبیه به خودروهای کروک را تجربه کرد.
بدنه شاسی بلند SUV
خودروهای شاسی‌بلند یا SUV نیز یکی دیگر از انواع بدنه ماشین هستند که طرفداران خاص خودشان را دارند. کلمه SUV مخفف Sport Utility Vehicle است و معمولا برای استفاده در مسیرهای صعب‌العبور کوهستانی و بیابانی طراحی می‌شوند. البته با استقبالی که از این بدنه شد، نسخه‌ها شهری آن نیز ساخته شد که بعضی از آن‌ها ویژگی موردنیاز برای عبور از مسیرهای سخت را ندارند. این خودروها شبیه به خودروهای هاچبک با ارتفاع زیاد هستند. از طرفی معمولا این خودروها در نوع دو دیفرانسیل ساخته می‌شوند. یعنی با گاز دادن به خودرو چرخ‌های عقب و جلو خودرو به صورت هم‌زمان می‌چرخند.
این خودروها دارای ۴ ستون هستند و ستون D نیز دارند. اکثر مدل‌های Suv دارای دو ردیف صندلی و ۴ در هستند. با این حال بعضی از انواع این خودرو دو در هستند یا سه ردیف صندلی دارند. این خودروها برای اولین بار در آمریکای شمالی مورد استقبال قرار گرفتند، سپس به بازارهای دیگر نقاط جهان نیز وارد شدند. یکی از نسخه‌های ترکیبی بدنه خودرو، خودروهای شاسی‌بلند کوپه هستند. این خودروها از ارتفاع بدنه زیادی برخوردار هستند، با این حال فضای کمتری را در اختیار سرنشینان عقب قرار می‌دهند.
بدنه ون و مینی ون MVP
خودروهای مینی ون یکی از خودروهای محبوب خانوادگی در تمام دنیا شناخته می‌شوند. با این حال این خودرو در بازار ایران به محبوبیت زیادی نرسیده است. این خودروها را می‌توان چیزی بین خودروهای سدان و هاچبک با صندلی‌های بیشتر در نظر گرفت. نمونه‌های کوچک و متوسط مینی ون قابلیت حمل ۵ سرنشین و نسخه‌های بزرگ‌تر آن قابلیت حمل ۷ سرنشین را دارند. این خودروها معمولا در دسته خودروهای زیبا قرار نمی‌گیرند اما به واسطه قیمت مناسب و فضای کافی که دارند، بین خانواده‌های زیادی به محبوبیت رسیده‌اند. این خودروها نسخه‌ای کوچک‌تر و آیرو دینامیک‌تر از ون هستند.
اما خودروهای ون نیز یکی از انواع بدنه خودرو را دارند که معمولا دارای سه یا پنج ستون هستند. این خودروها معمولا به شکل مکعب هستند و در زمینه باربری و حمل و نقل کاربرد زیادی دارند.
بدنه وانت
وانت یکی دیگر از انواع محبوب بدنه در خودرو است که معمولا یک قسمت روباز برای حمل بار در قسمت پشتی خود دارد. وانت‌ها در دو دسته تک کابین یا دو کابین ساخته می‌شوند که مدل‌های تک کابین دارای سه ستون، و مدل‌های دو کابین آن دارای ۳ یا ۴ ستون هستند. وانت‌ها برای ظرفیت‌های متفاوتی ساخته می‌شوند. برای مثال وانت‌های شهری نمی‌توانند مسیرهای صعب‌العبور یا بارهای سنگین را جابه‌جا کنند، اما بعضی وانت‌ها بزرگ‌تر هستند و توانایی بیشتری برای جابه‌جایی بار دارند.
سایر بدنه‌های خودرو
بدنه‌های خودرو در انواع بسیار زیادی ساخته می‌شوند. در قسمت‌های قبلی محبوب‌ترین و معروف‌ترین آن‌ها را معرفی کردیم، با این حال بدنه‌های دیگری نیز هستند که در لیست زیر آورده‌ایم.
- کراس‌اوور
- لیموزین
- استیشن
- مینی‌بوس و اتوبوس
- کامیون و کامیونت
قطعات بدنه خودرو
هرکدام از قطعات بدنه خودرو اهمیت زیادی در کیفیت نهایی بدنه دارند. درواقع بدنه مانند مجموعه‌ای از قطعات مختلف است که هرکدام از آن‌ها باید وظیفه خود را به درستی انجام دهند. در فهرست زیر نام قطعات بدنه خودرو را نوشته‌ایم. هرکدام از این قطعات وظایف مهمی در خودرو دارند و باید از حداقل کیفیت مناسب برخوردار باشند.
- درهای خودرو
- سپر خودرو
- صندوق‌عقب
- کاپوت
- شیشه‌های سرنشینان
- شیشه جلو و شیشه عقب
- چراغ‌های خودرو
- ستون‌های بدنه
- جلوپنجره
- داشبورد
قطعات نام‌برده شده، اصلی‌ترین قطعات تشکیل‌دهنده بدنه خودرو هستند. هرکدام از اجزای خودرو تاثیر به سزایی در کیفیت بدنه و کیفیت نهایی خود خودرو دارند.
کلام آخر
در این مقاله انواع بدنه و اجزای بدنه خودرو را بررسی کردیم. همانطور که در متن خواندیم، بدنه خودرو از اجزای مختلفی تشکیل می‌شود که هرکدام از آن‌ها نقش مهمی در بدنه دارند. از طرفی بدنه انواع متنوعی دارد که با توجه به ساختار، جنس و کلاسی که دارند در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرند. امیدواریم از خواندن این مقاله نهایت استفاده را برده باشید.